Afgelopen week kwam de taakgroep IJssel samen op het nieuwe gemeentehuis van Rheden, een prachtige locatie op de grens van de IJssel en de Veluwezoom. De onderwerpen herijking van het Deltaprogramma, Ruimte voor de Rivier 2.0 en scheepvaart op de IJssel kwamen deze taakgroep aan bod. Ook actuele ontwikkelingen binnen de gemeenten werden besproken.
Deltaprogramma Rijn en Ruimte voor de Rivier 2.0
Tom Radstaak (Deltaprogramma Rijn) nam de deelnemers mee in de actuele ontwikkelingen en toekomstige mijlpalen binnen het programma Ruimte voor de Rivier 2.0 (RvdR 2.0). Het programma vult het beleid in op vijf rivierfuncties die te maken hebben met rivierbodemligging en afvoer/ruimte. Er liggen nationale systeemkeuzes die worden aangevuld met regionale ambities en voorkeuren. Het programmateam van RvdR 2.0 gaat met regionale partijen om tafel om deze ambities in kaart te brengen.
In 2026 moeten beslissingen worden genomen over rivierbodemligging/sedimenthuishouding en afvoer- en bergingscapaciteit. Richting 2026-2027 worden richtinggevende uitspraken over de Rijntakken vertaald naar maatregelpakketten met een verder geconcretiseerde voorkeursvolgorde. Er wordt gekeken naar een mogelijke vertaling van bestaande reserveringen naar concrete maatregelen. Voor zowel rivierbodemligging als afvoercapaciteit zijn er vier alternatieven voor onderzoeksrichtingen die onderzocht gaan worden.
Voor rivierbodemligging zijn dit de referentie welke de huidige situatie is, richting 1 kijkt naar suppleren, richting 2 naar een opschaalbaar meergeulensysteem (technisch) en richting 3 naar een meergeulensysteem met maximale synergie van rivierfuncties (natuurlijk). Voor afvoercapaciteit zijn dit de referentie met het oplossen met dijken, richting 1 is buitendijkse rivierverruiming aangevuld met dijken, richting 2 is maximaal buitendijkse aangevuld met binnendijkse rivierverruiming en richting 3 is robuuste rivierverruiming binnendijks.
Op donderdag 3 april 2025 is de officiële aftrap gegeven voor Ruimte voor de Rivier 2.0., dit betekent verder onderzoek en uitwerking van het project, waarbij ook regionale input meegenomen. Er wordt gekeken naar de samenhang met lopende projecten, geïdentificeerd welke hotspots extra aandacht vragen en onderzocht hoe de maatregelen samenhangen met regionale economische en maatschappelijke effecten.
Eind 2025 en begin 2026 gaat het programmateam van RvdR 2.0 in gesprek met regionale overheden om deze inzichten te delen en verder uit te werken. De VNR speelt hierbij een belangrijke rol als vertegenwoordiger van de gemeenten.
Scheepvaart op de IJssel
Fiona Oomen van de Koninklijke Binnenvaart Nederland (KBN) deelde haar kennis en ervaring over de scheepvaart op de IJssel. Fiona is zelf schipper geweest in Nederland en heeft in die hoedanigheid veel ervaring met varen op de IJssel. Tegenwoordig werkt ze voor KBN en houdt zich daar bezig met het oplossen van problemen die schippers tegenkomen.
De IJssel wordt gezien als de moeilijkste rivier in Nederland om te bevaren. Het water stroomt snel in de vrij smalle rivier, de bodem zakt sommige plekken diep weg op en er ontstaan problemen bij sluizen.
Grote én kleine schepen moeten steeds vaker wachten in de smalle bochten, niet alleen door het kronkelig rivierkarakter, maar mede door de toenemende verkeersdrukte – ook van grotere en diepere schepen – en veranderende waterstanden. Op de IJssel vaar je een stuk gemakkelijker als je goed bekend bent met de plaatselijke omstandigheden, maar het vraagt nog steeds ervaring en aanpassingsvermogen van de schippers.
De meeste ongelukken gebeuren dan ook met onervaren schippers. Bij laagwater kan er minder lading op een schip. Dit kan door opdrachtgevers worden gecompenseerd met een ‘laagwateropslag’. Hoe lager het peil, hoe hoger de opslag per ton vracht. Zodra de kosten te hoog oplopen, haken opdrachtgevers uiteindelijk ook af.
De toenemende de drukte op de vaarweg zorgt er daarnaast voor dat de wachttijden extreem hoog oplopen. Bij hoogwater is er meer ruimte, maar zie je niet altijd waar je vaart. Er ligt tegenwoordig ook veel meer troep in het water, wat in de schroef van het schip kan komen.
De oude IJsselbrug bij Zutphen is het grootste knelpunt op de IJssel. Hier zijn jaarlijks aanvaringen met schepen. Zowel de opvaart als de afvaart bij deze brug zijn erg lastige manoeuvres. De brug elke 8 minuten open, wat het verkeer in Zutphen niet ten goede komt. Een ander groot knelpunt met lastige manoeuvres in de vele bochten van de IJssel.
Een positieve afsluiter: de scheepvaart is, ondanks haar uitdagingen, een belangrijke schakel in de transportwereld. Zo voorkomt de weg over water een enorme drukte op de weg. Een groot schip kan 52 containers met zich meedragen, wat gelijk staat aan 52 vrachtwagens.
