Eind februari en begin maart kwamen de taakgroepen digitaal bijeen. Verschillende onderwerpen zijn besproken: verdere uitwerking van de special over energie van rivierwater, de rivier in de omgevingsvisie, werkwijze schone oeverrecreatie en drinkbare Maas en drinkbare IJssel.
Energie van Rivierwater
Op 28 januari was er een digitale bijeenkomst van alle taakgroepen waarbij het onderwerp ‘energie van rivierwater’ centraal stond. De leden kregen uitleg over aquathermie, waar het gaat om de warmte die uit de rivier gehaald kan worden, en over waterkracht, waar het gaat om het opwekken van energie door gebruik te maken van stroming.
In de taakgroepen is vervolgens per riviertak verder gesproken over mogelijke plannen van gemeenten met aquathermie en waterkracht, wat hier voor nodig is en welke mogelijkheden er zijn om samen te werken.
In het artikel ‘Energie van rivierwater’ leest u meer over aquathermie, waterkracht en de mogelijkheden die bestuurders zien langs hun rivier.
De rivier in de omgevingsvisie
Ieder lid van de VNR heeft een grote rivier door de gemeente stromen. Daar liggen kansen voor ontwikkeling die een plek moeten krijgen in de omgevingsvisie. Uit gesprekken in de taakgroepen blijkt dat het lastig is om de rivier een plek te geven in de gemeentelijke omgevingsvisie. Voorbeelden en werkwijzen worden gedeeld, maar het blijft een zoektocht. Berno Strootman, voormalig Rijksadviseur voor de Leefomgeving, inspireerde de leden van de taakgroepen Rijn/Waal en IJssel met zijn visie op de plek van een rivier in een omgevingsvisie. Hij gaf zeven punten mee om aandacht aan te besteden:
• Bezie de grote opgaven (klimaatverandering, energietransitie, woningbouwopgave en landbouwtransitie) in samenhang, de omgevingsvisie is daarvoor een uitstekende aanleiding;
• Wees rentmeester en koopman;
• GOVI = Verbinding;
• Gebiedsontwikkeling levert een gemeente veel meer op dan ‘inpassen’ en ‘meekoppelen’;
• Een omgevingsvisie is een ontwerpopgave;
• Kies voor elke opgave het optimale schaalniveau;
• Haak op het juiste moment aan op de planprocessen voor rivieren.
Werkwijze schone oeverrecreatie
Rijkswaterstaat presenteerde in de taakgroep Rijn/Waal een werkwijze om recreatieve strandjes langs rivieroevers schoon te houden. De werkwijze is gebaseerd op uitkomsten van pilots die het afgelopen jaar gehouden zijn. Gemeenten die daarin geïnteresseerd zijn, kunnen de werkwijze gebruiken en contact opnemen met Rijkswaterstaat. In het artikel ‘Schone rivieroevers’ leest u hier mee over. Ook een nieuwe manier van het meten van plastic in de Rijn en Maas komt aan bod.
Drinkbare Maas
Er is een beweging gaande om rivieren drinkbaar te maken. Dat is in Nederland gestart langs de Maas. Li An Phoa wandelde in 2019 van de bron tot de monding van de Maas. Tijdens de wandeling liepen er mensen mee en deed zij metingen naar de kwaliteit van het Maaswater. Op deze manier probeerde zij de betrokkenheid bij en het bewustzijn over de Maas te vergroten. Immers hebben alle handelingen die wij nu doen invloed op de drinkbaarheid van de rivier. Als dat positief is kunnen we er mee doorgaan, als dat negatief is moeten we ermee stoppen. Dat begint bij bewustzijn, bijvoorbeeld over het gebruik van shampoo met microplastics. Van de wandeling is een documentaire gemaakt.
Tijdens de wandeling ontstond het idee een netwerk van burgemeesters langs de Maas op te richten die ambassadeur van hun drinkbare rivier zijn en die voorbeelden om daartoe te komen met elkaar delen. Mayors for a drinkable Meuse is zo ontstaan.
In Nederland worden deze voorbeelden door de wethouders al gedeeld in de taakgroep Maas van de VNR. We gaan bekijken of en hoe we de netwerken op elkaar aan kunnen laten sluiten.
Drinkbare IJssel
Vorig jaar vond een gesprek plaats, in de vorm van een podcast, tussen Li An Phoa en een medewerker van het waterschap Vallei en Veluwe die wil werken aan gezonde uiterwaarden. Zij hebben afgesproken elkaars dromen te ondersteunen en dit binnen één generatie verder uit te werken. De ambitie is om alleen activiteiten uit te voeren die:
• beter zijn voor de waterkwaliteit;
• beter zijn voor de bodem;
• zorgen voor meer biodiversiteit;
• zorgen voor een aantrekkelijk landschap.
Na verkenning met andere organisaties is een brede kerngroep ontstaan die mee wil werken aan dit initiatief. Van 7 tot 18 juni is er een wandeling langs de IJssel van Westervoort tot aan Kampen. Iedereen met een verhaal dat kan bijdragen aan een drinkbare IJssel kan meewandelen. Ook worden er metingen gedaan. De wandeling eindigt als de IJsselbiënnale start. Aan het einde van de IJsselbiënnale wordt een ambitiedocument gepresenteerd, waar overheden, publieke en private partijen en burgers zich aan kunnen verbinden.
Gemeenten hebben suggesties aan gedragen voor meewandelaars en overnachtingsadressen en bekijken deelname aan de kerngroep.