Het onderwerp Schone Rivieren staat hoog op de agenda van de VNR. Regelmatig worden we bijgepraat. Zo ook tijdens de laatste taakgroepvergaderingen. Op landelijk niveau is er veel gebeurd en in de regio’s komen steeds meer energie en initiatieven om met het zwerfafval in de uiterwaarden aan de slag te gaan. Iedere regio kent daarbij een maatwerk aanpak.
Landelijk
Vanuit de Kaderrichtlijn Marien (KRM) is er aandacht voor afval dat via de rivieren in zee terecht komt. Om in 2020 aan een Goede Milieu Toestand (GMT) te voldoen, moet Nederland aanvullende maatregelen nemen. Uitgangspunt is dat deze maatregelen aansluiten op bestaande initiatieven en samen met stakeholders uitgevoerd worden. Er wordt ingezet op preventie, bronaanpak en het sluiten van productketens. Naast inzet op thema’s als scheepvaart, visserij en educatie werkt Nederland dit in stroomgebieden uit. Dit door het onderwerp te agenderen, de ophaalregeling zwerfvuil en de samenwerking voor schone rivieren uit te rollen. Er wordt daarbij ingezet op kennisontwikkeling en uitwisseling, naast de sociale component van samen opruimen en beleving van de rivieren. Rijkswaterstaat vervult hierin een faciliterende rol. De inzet van Nedvanggelden voor het belonen van opruimen is van belang.
Meer informatie is hier te vinden. Op 17 maart is er in Utrecht een netwerkdag over de aanpak zwerfafval in de Nederlandse wateren.
Maas
Er is gestart met het project de Schone Maas in Limburg, waarbij particulieren zwerfaval opruimen en Rijkswaterstaat het af voert. Samenwerking vindt plaats in een breed verband. Iedere actor neemt eigen verantwoordelijkheid, waarbij oog is voor het individueel belang van organisaties, maar ook het algemene belang van de schone Maas en er win-win gecreëerd wordt. Daarmee zijn in 2015 door 2325 vrijwilligers 93 traces in 13 Limburgse gemeenten opgeruimd. De basis is nog steeds het opruimen, maar de aandacht verschuift naar aanpak naar de bron. Daar moet eerst een methode van analyse voor ontwikkeld worden.
Het project is uitgerold naar de Brabantse Maas. In 2015 zijn door ongeveer 400 vrijwilligers 11 traces opgeruimd in 6 gemeenten.
De rol van gemeenten in het geheel, als regisseur van de openbare ruimte, is essentieel. Daarnaast zijn er meerdere gemeentelijke taakvelden die raakvlak hebben met zwerfafval en in dit project gecombineerd kunnen worden. Langs de Maas gaat de blik gericht worden op de aanpak van bronnen en wordt ook de stap gezet om internationaal aan het project te werken.
Kijk verder op schone Maas.
Waal, Merwedes en Rijn
Langs de Waal is een schone Waal gekoppeld aan het project Beleefbare Waal. Partijen hebben hun krachten gebundeld om ‘Waaljutters’ de uiterwaarden in te laten gaan om afval te verzamelen na hoog water. In 2015 zijn in 9 gemeenten 71 traces schoongemaakt door 68 groepen Waaljutters (afkomstig van verenigingen). Zij hebben 15.000 kilogram afval opgehaald. Naast het opruimen van het afval is de betrokkenheid en bewustwording vergroot, was er veel aandacht in de media en is een recreatief programma ontwikkeld door lokale partners. De Waaljutters hebben een eigen website.
Met de Schone Waal vullen gemeenten hun regierol en vullen burgerparticipatie in. Het is voor gemeenten ook een mooie manier om het verenigingsleven te ondersteunen (door inzet van Nedvanggelden). Het toewerken naar bronaanpak is van belang.
Het is de bedoeling om de aanpak ook verder uit te rollen langs de Merwedes en de Nederrijn.
IJssel
Ook langs de IJssel is een netwerk van organisaties, bedrijfsleven en overheden ontstaan, die in gezamenlijkheid afval langs de IJssel opruimen. In 2015 zijn ongeveer 700 vrijwilligers in 10 gemeenten aan de slag gegaan tijdens 15 opruimacties. Langs de IJssel is het van belang dat burgers vanuit een eigen drive mee doen aan de opruimacties. Het gaat niet meer alleen over milieu, maar ook over de leefbaarheid van het gebied. Gemeenten worden nadrukkelijk opgeroepen zich aan te sluiten en mee te werken aan de opruimacties.