Half juni kwamen de leden van de taakgroepen bijeen. In de taakgroepen Rijn/Waal en Maas is uitgebreid stilgestaan bij de mogelijkheden die de rivier biedt voor het genereren van duurzame energie. De voortgang van het programma Integraal Rivier Management en het Deltaprogramma stond op alle agenda’s. In de taakgroep IJssel is gesproken over schone Rivieren, schone IJssel en zwerfafvalbrigades.
Energie en water
Medewerkers van Rijkswaterstaat gaven een toelichting op de mogelijkheden van Rijkswaterstaat om op een duurzame manier energie op te (laten) wekken. Zij nemen maatregelen om energie te besparen. In de energiebehoefte van Rijkswaterstaat wordt duurzaam voorzien door een windmolenpark op de Maasvlakte. Daarnaast kunnen derden, zowel overheden als particulieren, een aanvraag indienen voor het gebruik van het areaal van Rijkswaterstaat, inclusief de rivier en de uiterwaarden, voor het opwekken (en het gebruik) van energie. Dit gaat altijd via een openbare aanbesteding via het Rijkvastgoedbedrijf. Er zijn voorbeelden van het gebruik van water, maar veel initiateven zijn nog in de innovatiefase.
Dit blijkt ook uit de inventarisatie die in VNR verband is gedaan. Een aantal gemeenten heeft gereageerd op de vraag of er bij hen water/energie projecten lopen. Als er voorbeelden zijn, gaat het vooral om het opwekken van energie bij stuwen of het verwarmen van een gebouw met rivierwater. Gemeenten oriënteren zich vooral op welke mogelijkheden er zijn. Er is dan ook grote behoefte aan informatie over de mogelijkheden en hoe gemeenten een en ander op orde kunnen krijgen. Voorbeeldprojecten en pilots zouden hierbij helpen.
Voor de ‘Kansenkaart Gelderland energie uit water’ heeft de provincie Gelderland gekeken naar de stroomsnelheid en het verval van de IJssel en laten berekenen wat de potentiele energie van de IJssel is. Daar komt uit dat de ene locatie geschikter is dan de andere en er stroomopwaarts meer mogelijkheden zijn dan stroomafwaarts.
Het is een onderwerp dat leeft bij bestuurders. Het VNR bestuur bespreekt de uitkomsten en bekijkt hoe hier verder mee om te gaan. Welke actie waar uit gezet kan worden en hoe de behoeften van gemeenten onder de aandacht gebracht kunnen worden.
Schone rivieren / IJssel / zwerfafvalbrigade
Op verschillende niveaus wordt er gewerkt aan het opschonen van rivieren en uiterwaarden en het voorkomen van zwerfafval in de rivieren. Het Rijk is hier op (inter)nationaal niveau mee aan de slag. De Minister heeft extra geld beschikbaar gesteld voor onderzoek en vangmethoden (zie uitgelicht schone rivieren).
Het netwerk ‘Schone IJsseloevers’ is in een 2.0 versie aan de slag gegaan met het inventariseren van projecten die een schone IJssel bevorderen. Het is en blijft een netwerk, waarbinnen kennis onderling uitgewisseld wordt. De inbreng van gemeenten is van belang, maar kan per gemeente verschillen. Er is een kaart gemaakt met initiatieven.
In Duiven hebben particulieren de Stichting Go Clean de Liemers opgericht. Zij zijn begonnen met het opruimen van zwerfafval tijdens wandelingen, ook in de uiterwaarden. Maar als je niet weet hoe groot de problematiek is en waar het afval vandaan komt, dan blijf je ruimen. Zij ruimen nu op en leggen wat ze opruimen vast in de Litterati app. Die legt de GPS coördinaten vast en het soort afval kan ‘getagd’ worden. Op deze manier kan vervuilers een spiegel voorgehouden worden. Langzaamaan doen meer mensen mee. Als onderdeel van een ‘zwerfafvalbrigade’ gaan ze aan de slag. Dat maakt het makkelijker om mee te doen en de schroom om op te ruimen te overwinnen.
Integraal Rivier Management
De Minister van I&W is bezig met het opzetten van het programma Integraal Rivier Management (klik hier voor inhoudelijke achtergrond). De gemeentelijk bestuurders hebben allemaal een ander informatieniveau en zijn kort bijgepraat. Geconstateerd is dat het proces langzaam verloopt en dat er pas vanaf 2029 middelen beschikbaar zijn. Belangrijk is dat projecten die nu in uitvoering kunnen, daar niet door gefrustreerd worden.
Gemeenten willen graag inbreng hebben en op de hoogte zijn van de stand van zaken, zodat ze met burgers kunnen communiceren. Het is daarom belangrijk om bij sessies over het compleet maken van de opgavenkaarten ook de gemeentelijke opgaven en kansen in te brengen. Daarnaast vinden de bestuurders het prettig regelmatig geïnformeerd te worden over de stand van zaken.
Tot nu toe waren er geen grootschalige rivierverruimingsprojecten aan de orde langs de Lek. Nu het programma verbreed wordt en ook kleinere projecten van belang kunnen zijn, is het goed om ook de belangen van de Lek in te kunnen brengen.
Zwemmen in rivieren
Rijkswaterstaat stelt flyers beschikbaar over de gevaren van het zwemmen in grote rivieren. Hierover is regelmatig gesproken in de vergaderingen van de taakgroepen. De flyers zijn geactualiseerd en nu in zes talen beschikbaar: Nederlands, Duits, Engels, Pools, Bulgaars en Arabisch.
Een aantal gemeenten deelt deze flyers uit op locaties waar arbeidsmigranten komen en wonen. Een andere gemeente heeft de flyer ‘opgeblazen’, op een bord gedrukt en langs de oever neer gezet. Ondanks dat we niet kunnen voorkomen dat groepen mensen in de rivier zwemmen, moeten we er wel op blijven inzetten.